In de islam zijn er twee bekende stromingen. Een is die van de soennieten en de andere is die van de sji'ieten.
Na de dood van de profeet Mohammed (vrede zij met hem) in juni 632 hadden de volgelingen Aboe Bakar als de eerste kalief (opvolger) gekozen. In de periode van 632 tot 661 hebben vier kaliefen, de metgezellen van Mohammed (vrede zij met hem) de islamitische gemeenschap geleid en de boodschap van de islam verspreid. de metgezellen waren: Aboe Bakar, Omar, Osman en Ali. Soennieten zijn de volgers van de Soenna, die hun regels en geloofsopvattingen terugvoeren op de profeet Mohammed (vrede zij met hem). Zij beschouwen de vier khaliefen als imam (voorganger) die uit de stam Quresh afkomstig zijn.

De term soenniet betekent is het Arabisch: personen die het voorbeeld van de profeet volgen. Het belangrijkste kenmerk van de soennitische islam is dat deze naast de koran ook de soenna volgt. Dit is het tweede belangrijke boek in de islam waarin alle uitspraken en de levenswijze van de profeet Mohammed (vrede zij met hem) beschreven staan. De soennitische islam kent geen formele geestelijke hiërarchie zoals de rooms-katholieken of de sjiieten.

De sji'ieten zijn de volgelingen van Hasan, de oudste van de twee kleinzoons van de profeet. De sji'ieten ontkennen de rechtmatigheid van iedere kalief (opvolger) behalve van de nakomelingen van Ali, de neef en schoonzoon van de profeet Mohammed, een kalief die in 661 werd vermoord. Hun oorsprong ligt in een zevende-eeuws conflict over de opvolging van Mohammed (vrede zij met hem) en de status van Ali. Volgens de sjiieten hadden Ali en zijn nazaten recht op het leiderschap na de dood van profeet Mohammed (vrede zij met hem). Voor de sjiieten is de koran het enige uitgangspunt, maar de uitleg van de teksten kan verschillend zijn. De aanhangers van deze stroming zijn vooral te vinden in Iran en Irak. De sji'ieten zijn in de minderheid.

Binnen de islam is er een derde stroming, gevormd door de soefi's. Soefi stamt uit het Arabische woord saf (zuiverheid). Het woord duidt op de wijsheid van het hart en niet van het verstand. Soefi's zoeken intensief, geconcentreerd naar God. Het soefisme is een ascetische beweging binnen de islam. In de mystiek van de soefi's is het aspect van louter angst hebben voor God op de achtergrond raakt. Bij hen vormt het ideaal van een intense, persoonlijke en zuivere liefde tot God de diepste kern van het religieuze leven.

De alavieten splitsten zich in de dertiende eeuw af van de sjiïtische islam. De alavieten propageren een vrijzinnige vorm van de islam en leggen de nadruk op de innerlijke beleving van de religie. Verreweg de meeste alavieten in Nederland zijn van Turkse origine. Voor hun religieuze plechtigheden maken ze geen gebruik van moskeeën, maar van gemeenschapshuizen (cemevleri).

De ahmadiyya-beweging ontstond omstreeks 1890 in het noorden van het India (nu Pakistan) onder leiding van Hazrat Mirza Gulam Ahmad (overleden in 1908). De stichter van deze beweging predikte dat de islam zich moest aanpassen aan veranderingen in de maatschappij. De ahmadies zien zich als een hervormende kracht binnen de islam. Een deel van de moslims in Nederland van Surinaamse origine behoort tot deze beweging.

Jihad (inzet voor Gods zaak), de heilige oorlog, is in de zin van een gewapende strijd alleen toegestaan als verdediging van levens of, in extreme situaties, om het voortbestaan van de islam te garanderen. Jihad betekent ook inspannen of beijveren ter wille van God. Dit betekent dat een moslim onzelfzuchtig dient te werken of te strijden ten bate van de islam. De pure Jihad bestaat niet uit het opnemen van de wapens voor de verdediging van de islam, maar is de strijd tegen de eigen ongehoorzame ziel. Dit is de "grote Jihad" die God van ons vraagt.

Een goede moslim moet aan vijf verplichtingen voldoen. Deze verplichtingen heten de zuilen van de islam. De vijf zuilen van de islam zijn:

1. De geloofsbelijdenis: Allah is de enige God en Mohammed is zijn laatste boodschapper. Een moslim belijdt zijn geloof door het uitspreken van de geloofsbelijdenis - Kalimah Sjahdah;
   
2. Het houden van vijf gebeden per dag, met het gezicht naar Mekka gericht (Salat);
   
3. Het betalen van Zakat of armenbelasting, die van de rijken geheven wordt ten behoeve van de armen; de islam zegt dat armen recht hebben op een deel van de welvaart van de rijken;
   
4. Vasten gedurende de Ramadan (Sawm), van zonsopgang tot zonsondergang. De gedachte van het vasten is in alle godsdiensten, die op openbaring zijn gebaseerd, ingeprent. In de islam zijn de voorschriften voor het vasten duidelijk uiteengezet en worden naar gelang de graad van hun toepasselijkheid strikt nageleefd. Het vasten is gedurende de maand Ramadan, buiten de toegestane vrijstelling (bij ziekte of tijdens het reizen) verplicht voor iedere volwassen moslim. Ramadan is de negende maand van het maanjaar. Het maanjaar is elf dagen korter dan het zonnejaar. Daarom schuift de Ramadan door het jaar en de seizoenen op en begint hij ieder jaar elf dagen vroeger. Tijdens het vasten dient men de normale werkzaamheden uit te voeren. Het vasten is in geen geval een straf. Het vasten tijdens Ramadan is een fysieke, morele en geestelijke discipline en een waardevolle oefening in uithoudingsvermogen en standvastigheid. Het bevordert de maatschappelijke gelijkheid. Behalve op de twee islamitische feestdagen (suikerfeest en offerfeest) mag men buiten de Ramadan op ieder moment vrijwillig vasten.
   
5. Een pelgrimstocht (Hadj) naar Mekka, minstens één keer in het leven, indien mogelijk. In Mekka staat de Kaabah. Moslims over de hele wereld richten zich tijdens hun dagelijkse gebeden naar één punt - de Kaabah. Kaabah symboliseert dat men uitsluitend Allah aanbidt.